กากไขมัน (Grease Residue) และการจัดการตามมาตรฐานสิ่งแวดล้อม

กากไขมัน (Grease Residue) หมายถึงของเสียที่เกิดจากการสะสมของไขมันและน้ำมัน (Fats, Oils, and Grease: FOG) ซึ่งมีแหล่งกำเนิดหลักจากกิจกรรมปรุงอาหาร โรงครัวอุตสาหกรรม และโรงงานแปรรูปอาหาร กากไขมันเป็นปัญหาสำคัญทางสิ่งแวดล้อมและระบบสุขาภิบาล เนื่องจากมีคุณสมบัติลอยตัว ย่อยสลายช้า และสามารถก่อให้เกิดการอุดตันท่อ กลิ่นเหม็น และเพิ่มภาระการบำบัดน้ำเสีย

องค์ประกอบและคุณสมบัติ
กากไขมันมักมีองค์ประกอบหลักดังนี้:
สารอินทรีย์ประเภทไขมัน: ไตรกลีเซอไรด์ กรดไขมันอิสระ
โปรตีนและคาร์โบไฮเดรต: จากเศษอาหารที่ปนมากับน้ำเสีย
สารแขวนลอย (Suspended Solids): เศษอาหารเล็ก ๆ ที่จับตัวกับไขมัน
ความชื้น: ระดับสูง (มากกว่า 50–70%)
สารปนเปื้อนอื่น: อาจพบโลหะหนักหรือสารเคมีในบางกรณี
ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
การอุดตันท่อระบายน้ำ: ไขมันแข็งตัวเกาะตามผนังท่อ ก่อให้เกิด “Fatberg” ที่พบมากในระบบท่อของเมืองใหญ่
เพิ่มภาระการบำบัดน้ำเสีย: ไขมันมีค่า BOD, COD และ FOG สูง ทำให้ระบบบำบัดแบบชีวภาพทำงานหนักขึ้น
กลิ่นเหม็นและก๊าซเรือนกระจก: การย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจนก่อให้เกิดก๊าซมีเทน (CH₄) และไฮโดรเจนซัลไฟด์ (H₂S)
ปนเปื้อนแหล่งน้ำธรรมชาติ: เกิดฟิล์มบนผิวน้ำ ขัดขวางการถ่ายเทออกซิเจน ส่งผลต่อระบบนิเวศน้ำ

วิธีการจัดการกากไขมันการแยกและดักไขมัน
ใช้บ่อดักไขมัน (Grease Trap/Interceptor) เพื่อลดการปนเปื้อน FOG ในน้ำทิ้ง
ควรบำรุงรักษาและขจัดกากไขมันเป็นประจำ
การกำจัด
กำจัดเป็นขยะอินทรีย์ หรือส่งให้ผู้ประกอบการที่ได้รับอนุญาต
ห้ามทิ้งลงท่อระบายน้ำโดยตรง
การใช้ประโยชน์ (Resource Recovery)
การแปรรูปเป็น ไบโอดีเซล
การนำไปเป็นเชื้อเพลิงชีวมวล หรือใช้ในระบบผลิตพลังงานร่วม (Co-generation)

เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. (2548). ประกาศกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม เรื่อง กำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ้งจากอาคารบางประเภทและบางขนาด.
US EPA. (2012). Guide for Municipalities on Controlling Fats, Oils, and Grease in Sewer Systems.
WHO. (2006). Guidelines for the Safe Use of Wastewater, Excreta and Greywater.
European Commission. (1991). Council Directive 91/271/EEC concerning urban waste-water treatment.